Akademik Çalışmalar

Derleme Makalesi (Yayın Aşamasında )

 

“Healing Through Art: A Systematic Literature Review on the Effects of Creative Art Therapies on Body Image Disturbance” 

(Şanlı, Bulguroğlu & Akın Sarı, 2025)

 

Bu sistematik derleme çalışması, yaratıcı sanat terapilerinin (Creative Arts Therapies, CATs) beden algısı bozulmuş bireyler üzerindeki etkilerini incelemektedir. Yeme bozuklukları, obezite, travma sonrası beden algısı değişiklikleri ve kronik hastalıklar sebebiyle beden algısı olumsuz etkilenen katılımcılara odaklanan 10 deneysel ve yarı-deneysel çalışma analiz edilmiştir.

Araştırma, PRISMA 2020 rehberi izlenerek yedi uluslararası veri tabanında (PubMed, APA PsycNet, ScienceDirect, JSTOR, Taylor & Francis, Scopus, Web of Science) yürütülmüş; 2058 çalışma arasından kriterlere uygun olanlar titizlikle seçilmiştir. Çalışmaların metodolojik kalitesi Joanna Briggs Institute (JBI) ölçekleri ile değerlendirilmiş, bulguların güvenilirliği ise GRADE yaklaşımı ile sınıflandırılmıştır .

Bulgular:

  • Dans/Hareket Terapisi (DMT) ve Görsel Sanat Terapisi (VAT), beden farkındalığını artırmak, beden imgesini iyileştirmek ve duygusal ifadeyi desteklemek açısından öne çıkmaktadır.
  • Katılımcılarda beden memnuniyetinde, özsaygıda ve yaşam kalitesinde anlamlı artışlar gözlenmiştir.
  • Sanat temelli müdahaleler yalnızca semptomları azaltmakla kalmamış, aynı zamanda özdeşleşme, duygusal bütünleşme ve sosyal işlevsellik gibi daha geniş psikolojik alanlarda da olumlu etkiler göstermiştir .

Katkısı:

Bu çalışma, sanat temelli yöntemlerin beden algısı bozuklukları yaşayan bireylerde kanıta dayalı tamamlayıcı bir müdahale olarak kullanılabileceğini göstermektedir. Ayrıca, psikoterapi süreçlerine yaratıcı sanatların entegrasyonunun hem klinik hem de kültürel bağlamda dönüştürücü bir potansiyel taşıdığını ortaya koymaktadır.

Kitap Bölümü

Şanlı, E. Ş. (2024). Sanat Terapisi ve Resim Analizi.
İçinde: Sanatın İyileştirici Gücü: 2 Farklı Bakış Açısıyla Sanat ve İyi Oluş (Ed. Akademisyen Kitabevi).

Bu kitap bölümünde, sanatın koruyucu ve iyileştirici doğasından beslenen sanat terapisi yaklaşımı ve resim analizi uygulamaları ele alınmaktadır. Bölüm, özellikle resmin bir sanat terapi pratiği olarak kullanılması, danışan–terapist etkileşimindeki rolü ve çocuk resimlerinin gelişimsel/psikolojik açıdan değerlendirilmesi üzerine yoğunlaşır.

İçerikten Başlıklar

  • Sanat Terapisi: Sanatın kişisel farkındalık, yaratıcı potansiyel ve psikolojik esneklik üzerindeki iyileştirici etkisi.
  • Resim Analizi: Danışanın iç dünyasının çizimler aracılığıyla sembolik olarak dışavurumu ve bunun terapötik değeri.
  • Çocuk Resimleri: Çizgisel gelişim evreleri ve resimlerin ruhsal durum, gelişimsel süreçler ve benlik algısı hakkında sunduğu veriler.
  • Klinik Uygulama: “Duygularımın Kostümü” adlı sanat terapi atölyesi üzerinden duygusal farkındalık ve duygu-davranış ilişkilerinin çalışılması.

Bu bölüm, sanatın klinik bağlamda nasıl bir köprü işlevi görebileceğini ve hem bireysel hem de terapötik düzeyde iyi oluşu (wellbeing) nasıl desteklediğini bilimsel bir bakış açısıyla tartışmaktadır.

Lisans Araştırma Projesi

Development of Microaggressions Toward Female Engineering Students Scale (MFESS)
Elif Şule Şanlı, Ebrar Beyza Sayar, Eda Nur Deniz, Hande Yağcı, İlçim Yıldız – ODTÜ Psikoloji Bölümü
Danışman: Doç. Dr. Yonca Toker Gültaş

Bu araştırma, mühendislik fakültelerinde okuyan kadın öğrencilerin günlük mikroagresyon deneyimlerini ölçmek amacıyla Mühendislik Öğrencisi Kadınlara Yönelik Mikroagresyon Ölçeği (MFESS)’in geliştirilmesini hedeflemiştir.

Yöntem

  • Çalışmaya ODTÜ’de farklı mühendislik bölümlerinden 285 kadın lisans öğrencisi katılmıştır.
  • Keşfedici faktör analizi sonucunda, ölçeğin 20 maddeden ve 4 alt boyuttan oluştuğu görülmüştür:
    1. Aşağılanma (Inferiority)
    2. Geleneksel Cinsiyet Rolleri (Traditional Gender Roles)
    3. Cinsel Nesneleştirme (Sexual Objectification)
    4. Dışlanma (Exclusion)
  • Ölçeğin iç tutarlılığı yüksek bulunmuştur (Cronbach’s α = .93).

Bulgular

  • Mikroagresyon puanları, öğrencilerin akademik öz-yeterlik ve STEM alanına yönelik aidiyet hisleri ile olumsuz ilişkili bulunmuştur.
  • Mikroagresyonu yoğun yaşayan öğrencilerde kaygı, akademik tatminsizlik ve aidiyet eksikliği öne çıkmıştır.
  • Bu bulgular, mühendislikte kadın öğrencilerin azınlık deneyimlerinin psikolojik yansımalarını görünür kılmaktadır.